Bầu cử sơ bộ Siêu thứ Ba, kỳ vọng và áp lực

[Admin]

Trong những ngày qua, khi nhắc đến cuộc bầu cử tổng thống 2016, đi đến đâu chúng ta cũng nghe nhắc tới “Siêu thứ Ba” (Super Tuesday).

Siêu thứ Ba là gì, và ngày này đóng vai trò gì trong cuộc chạy đua vào Tòa Bạch Ốc? Muốn trả lời câu hỏi này, cần phải nói sơ về thể thức bầu cử tổng thống tại Hoa Kỳ.

Cuộc bầu cử tổng thống được cho là hơi phức tạp tại Hoa Kỳ có thể được giải thích đơn giản như sau: Người dân Hoa Kỳ bầu cử tổng thống một cách gián tiếp (bầu Tổng Thống qua các đại biểu) thay vì trực tiếp (bầu trực tiếp cho các ứng cử viên) như những quốc gia khác. Thêm vào đó, việc bầu cử tổng thống ở Hoa Kỳ được chia làm hai giai đoạn, gồm bầu cử sơ bộ (primary election) và tổng tuyển cử (general election). Cả ở hai giai đoạn này, phương pháp bầu gián tiếp đều được áp dụng, nghĩa là sự bầu cử được thực hiện qua các đại biểu.

Bầu cử sơ bộ
Trước khi cuộc tổng tuyển cử xẩy ra, hai đảng Cộng Hòa và Dân Chủ tổ chức bầu cử sơ bộ để xác định ứng cử viên nào sẽ xuất hiện trên lá phiếu, đại diện cho đảng trong cuộc tổng tuyển cử. Bầu cử sơ bộ của mỗi đảng thường tổ chức tại các tiểu bang, qua đó một nhóm đại biểu sẽ quyết định ứng cử viên ra ứng cử tổng thống cho đảng. Mỗi tiểu bang có luật lệ riêng biệt về bầu cử sơ bộ, vì thế có sự khác biệt đáng kể giữa những tiểu bang. Nhưng một cách tóm tắt, có hai phương pháp chính cho việc lựa chọn đại biểu, gồm cách bầu theo lối “primary,”và bầu theo lối “caucus.”

Primary
Trong cuộc bầu cử sơ bộ theo lối primary, cử tri đã ghi danh đi bầu (registered voters,) bỏ phiếu kín cho ứng cử viên mình chọn tại các điểm bầu cử công cộng. Kết quả đếm và kiểm phiếu của kiểu bầu theo lối primary  được biết rất nhanh chóng, chỉ vài giờ sau khi phòng phiếu đóng cửa.

Có hai loại bầu primary, gồm khép kín (closed primary) hay rộng mở (open primary). Trong lối bầu khép kín, cử tri của đảng nào chỉ có thể đi bầu trong cuộc bầu cử sơ bộ của đảng đó. Chẳng hạn, cử tri ghi danh là cử tri của đảng Dân Chủ, chỉ có thể tham gia bầu sơ bộ của đảng Dân Chủ, cử tri ghi danh là cử tri của đảng Cộng Hòa, chỉ có thể tham gia bầu sơ bộ của đảng Cộng Hòa. Mặt khác, trong lối bầu rộng mở, một cử tri đã ghi danh có thể đi bầu trong cuộc bầu cử sơ bộ nào mình muốn, tuy nhiên, mỗi cử tri chỉ được tham gia vào một bầu cử sơ bộ mà thôi.

Caucus
Caucus là lối bầu qua hình thức họp kín trong nội bộ của đảng để chọn ứng cử viên. Cử tri của mỗi tiểu bang được thông báo về ngày giờ và địa điểm của cuộc họp kín, thường được tổ chức thành từng nhóm đến họp ở các địa điểm như trường học, nhà thờ, hay tư gia, để cùng nhau họp và bầu. Sau khi nghe các ủng hộ viên vận động, cử tri sẽ bỏ phiếu kín hay bầu theo cách giơ tay. Kết quả ở các địa điểm họp bầu được gom lại để tính kết quả ở quận hạt, rồi sau đó lên tới tiểu bang. Vì thủ tục gián tiếp  này kéo dài, kết quả đầy đủ của lối bầu “caucus” thường chậm hơn so với kết quả của lối bầu “primary.”

Ngày xưa đa số các tiểu bang đều bầu cử sơ bộ theo lối “caucus,” nhưng giờ đây chỉ còn 10 tiểu bang Alaska, Colorado, Hawaii, Kansas, Maine, Minnesota, Nevada, North Dakota, Wyoming, Iowa và ba lãnh thổ American Samoa, Guam, Virgin Islands là còn giữ lối bầu phức tạp này.

Siêu thứ Ba
Siêu thứ Ba (Super Tuesday,) tức ngày 1 tháng Ba, 2016, là ngày quan trọng nhất của mùa bầu cử sơ bộ năm 2016, vì đây là ngày cử tri của cả hai đảng Cộng Hòa lẫn Dân Chủ tại 13 tiểu bang và một lãnh thổ tham gia cuộc bầu cử sơ bộ, để đề cử người đại diện cho đảng ra ứng cứ tổng thống. Các tiểu bang và (lãnh thổ) này gồm: Alabama, Arkansas, Colorado, Georgia, Massachusetts, Minnesota, North Carolina, Oklahoma, Tennessee, Texas, Vermont, Virginia, Wyoming và American Samoa.

Ở đa số các tiểu bang thùng phiếu sẽ đóng cửa vào khoảng 7 đến 8 giờ tối cùng ngày, mặc dù kết quả có thể vẫn được tổng kết cho đến ngày hôm sau. Caucus của đảng Cộng Hòa ở tiểu bang Alaska có thể sẽ tiếp tục họp kín cho đến nửa đêm.

Việc rất nhiều tiểu bang miền Nam có cuộc bầu cử sơ bộ vào hôm Siêu thứ Ba thay đổi năng lượng của ứng cử viên cả hai đảng Cộng Hòa lẫn Dân Chủ trong mùa bầu cử. Thượng Nghị Sĩ Ted Cruz, người đang nhằm giành sự ủng hộ của phe bảo thủ và truyền đạo Tin Lành, đã kêu gọi vòng sơ bộ này là “bức tường lửa” của mình. Hôm thứ Tư, Cruz gọi tiểu bang Texas, tiểu bang nhà của mình là “vương miện” của Siêu thứ Ba. Trước khi cựu Thống đốc tiểu bang Florida Jeb Bush quyết định chấm dứt cuộc đua, các tổ chức ủng hộ ông đã có kế hoạch bỏ ra gần 17 triệu mỹ kim quảng cáo ở các tiểu bang miền Nam để giúp ông vận động. Điều này cho thấy tầm quan trọng của ngày Siêu thứ Ba này.

Các ứng cử viên
Về phía đảng Cộng Hòa, năm ứng cử viên gồm tỷ phú Donald Trump, Thượng Nghị Sĩ tiểu bang Florida Marco Rubio, Thượng Nghị Sĩ tiểu bang Texas Ted Cruz, Thống Đốc tiểu bang Ohio John Kasich và bác sĩ giải phẫu óc về hưu Ben Carson sẽ được các cử tri (hoặc đại biểu) bỏ phiếu hôm Siêu thứ Ba.

Cuộc đua giữa các ứng cử viên đảng Dân Chủ gọn ghẽ hơn, chỉ giữa cựu Ngoại Trưởng Hillary Clinton và Thượng Nghị Sĩ tiểu bang Vermont Bernie Sanders.

Siêu thứ Ba có thể đóng vai trò sinh tử với cả hai ứng cử viên đang dẫn đầu Hillary Clinton và Donald Trump, tùy thuộc vào số lượng đại biểu họ dành được. Ứng cử viên đảng Cộng Hòa hôm Siêu thứ Ba có cơ hội giành một nửa của số 1,237 cần có để được đảng đề cử.

Về phía đảng Dân chủ, ứng cử viên có thể dành khoảng 880 đại biểu, gần một phần ba con số cần có để được đảng đề cử. Giới phân tích dự trù cựu Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton có thể tích lũy một số lượng cao các đại biểu ở các tiểu bang miền Nam, nhờ sự hỗ trợ mạnh mẽ bà có được từ người Mỹ da đen.

Vào năm năm 2014 Ủy Ban Quốc Gia Đảng Cộng Hòa đã quyết định là các tiểu bang có cuộc bầu cử sơ bộ trước ngày 15 tháng Ba phải chia đại biểu cho các ứng cử viên theo số phiếu thay vì dành hết số đại biểu cho ứng cử viên được nhiều phiếu nhất. Điều này có nghĩa là, trong hầu hết các tiểu bang, số đại biểu sẽ được trao cho các ứng cử viên tùy theo phiếu bầu họ đạt được trên toàn tiểu bang hay mọi quận hạt. Trong khi đó Đảng Dân Chủ chia đại biểu cho các ứng cử viên tùy theo số phiếu họ dành được, không phân biệt khi nào cuộc bầu cử sơ bộ được tổ chức.

Kết quả thăm dò
Trong khi các kết quả thăm dò cao thấp tùy theo tiểu bang, nhìn chung, hai ứng cử viên đang được điểm cao hàng đầu trên đa số các nơi là Donald Trump và Hillary Clinton.

Về phía đảng Cộng Hòa, Donald Trump dẫn đầu ở các tiểu bang Virginia, Georgia, Oklahoma và Vermont, và một vài tiểu bang khác. Riêng tại Texas, Riêng tại tiểu bang Texas, Thượng Nghị Sĩ Ted Cruz Cruz dẫn đầu trong một số cuộc thăm dò, trong khi Trump dẫn ở những cuộc thăm dò khác, vì thế giới phân tích cho rằng cuộc chạy đua ở Texas sẽ rất ư là căng thẳng.

Về phía đảng Dân chủ, bà Clinton dẫn ở hầu hết mọi tiểu bang. Theo một thăm dò gần đây Hillary Clinton đang dẫn đầu hai con số (double digits) ở các tiểu bang Texas, Virginia, Georgia, Arkansas và Alabama. Thượng Nghị Sĩ Bernie Sanders dẫn lớn ở Vermont, tiểu bang nhà của ông, và suýt soát hay vượt cao hơn Hillary Clinton một chút ở hai tiểu bang Massachusetts và Oklahoma.

Kỳ vọng và áp lực
Một thắng lợi lớn trong Siêu thứ Ba này, đặc biệt ở tiểu bang Texas, là điều tối quan trọng cho Thượng Nghị Sĩ Ted Cruz, người đặt nền móng chiến dịch tranh cử của mình vào sự hỗ trợ của giới bảo thủ và giới truyền giáo. Nếu Ted Cruz không thể giành chiến thắng ở Texas, khả năng tồn tại của ông sẽ bị nghi ngờ một cách nghiêm trọng. Ted Cruz được sự ủng hộ chính thức của một số đảng viên Cộng hòa Texas khác, bao gồm Thống đốc Greg Abbott, cựu Thống đốc Rick Perry và Phó Thống đốc Dan Patrick. Ông cũng có một đội quân khoảng 27,000 tình nguyện viên trong tiểu bang này.

Ứng cử viên John Kasich đã mở văn phòng tại một số bang sẽ tổ chức bầu cử sơ bộ vào hôm Siêu thứ Ba, chẳng hạn như Georgia, Virginia và Mississippi, chỉ với mục tiêu chính đơn giản là sống còn ngày 1 tháng Ba để mong đến ngày sơ bộ của tiểu bang Michigan hôm mùng 8 tháng Ba, một tuần sau đó. “Chúng tôi đang trồng một cột cờ lớn ở tiểu bang Michigan, “Kasich nói tại một buổi gặp gỡ ứng cử viên hôm 19 tháng Hai. Trong khi đó, chiến dịch tranh cử của ông đang cố gắng tạo ra những áp lực về kỳ vọng cao cho Thượng Nghị Sĩ tiểu bang Florida Marco Rubio: “Nếu Thượng nghị sĩ Rubio không đoạt được một số đại biểu lớn trong ngày Siêu thứ Ba tới đây, coi như chiến dịch tranh cử của ông ta chấm dứt.” Ứng cử viên John Kasich viết như thế trong một bản ghi nhớ tuần vừa rồi.

Về phía đảng Dân chủ, Siêu thứ Ba là ngày mà Hillary Clinton có thể dành một một số đại biểu lớn để vượt qua mặt Bernie Sanders xa hơn nữa. Vì Hillary Clinton có sự hỗ trợ mạnh từ các siêu đại biểu (superdelegate), bà hiện đang dẫn Sanders, nhưng nếu bà đoạt hầu hết các đại biểu hôm 1 tháng Ba này, mức vượt mặt của bà có thể quá xa khiến Bernie Sanders khó có thể bắt kịp. Ngược lại nếu Sanders có thể dành được một số đại biểu nhiều hơn dự đoán, thì đó sẽ là một dấu hiệu cho thấy cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Dân Chủ sẽ phải tiếp tục kéo dài cho đến cuối tháng Ba.

Ở thời điểm này, khi cuộc bầu cử sơ bộ đã ra khỏi quỹ đạo của bốn tiểu bang truyền thống đầu tiên (Iowa, New Hampshire, South Carolina và Nevada), cuộc đua trở nên có tính cách toàn quốc hơn. Khi một ứng cử viên không thể có mặt tại mỗi tiểu bang để có càng nhiều cuộc tiếp xúc trực tiếp với các cử tri càng tốt, những gì cử tri nhận xét và suy luận về họ nhiều phần sẽ dựa trên những điều được phát tán trên các đài truyền hình, truyền thanh và báo chí. Nói tóm lại cuộc chiến truyền thông giữa các ứng cử viên sẽ trở nên cực kỳ căng thẳng.

Một loạt các cuộc bầu cử sơ bộ diễn ra cùng một lúc thường có lợi hơn cho một ứng cử viên như Donald Trump, người biết cách thu hút đám đông tại các cuộc vận động náo nhiệt và quy tụ nhiều người. Thêm vào đó, khuynh hướng ăn to nói lớn của ông ta giúp ông tiếp xúc dễ dàng hơn với một số đông cử tri trước ngày Siêu thứ Ba quan trọng này.

Giới phân tích cho rằng Hillary Clinton cũng có lợi thế trong ngày Siêu thứ Ba trong giai đoạn này của cuộc tranh cử: không giống như Sanders, người từng thừa nhận hiện vẫn còn đang phải giới thiệu mình với cử tri, bà Clinton có một cái tên quen thuộc gần như là một danh từ phổ quát trên toàn quốc. Bà cũng có nhiều quảng cáo trên các đài truyền hình hơn ứng cử viên Bernie Sanders rất nhiều.

Texas là tiểu bang có nhiều đại biểu nhất trên bản đồ các tiểu bang tham dự cuộc bầu cử sơ bộ Siêu thứ Ba, với 155 đại biểu đảng Cộng Hòa và 252 đại biểu đảng Dân Chủ. Đó là lý do tại sao các ứng cử viên của cả hai bên đã dành nhiều thời gian vận động tranh cử ở đây, cũng như dồn tiền vào những quảng cáo ở tiểu bang này.

Ngoài Texas, một số tiểu bang khác cũng có số đại biểu đáng kể mà các ứng cử viên đang nhắm tới, như: Alabama (50 đại biểu đảng Cộng Hòa, 60 đại biểu đảng Dân Chủ), Georgia (76 đại biểu đảng Cộng Hòa; 116 đại biểu đảng Dân Chủ), Tennessee (58 đại biểu đảng Cộng Hòa; 76 đại biểu đảng Dân Chủ) và Virginia (49 đại biểu đảng Cộng Hòa; 110 đại biểu đảng Dân Chủ).

Với nhiều ứng cử viên, kết quả bầu cử sơ bộ ngày Siêu thứ Ba có lẽ sẽ là ngày giúp họ quyết định có tiếp tục tranh cử hay không. Sau ngày Siêu thứ Ba, cuộc bầu cử sơ bộ tiếp tục ở các tiểu bang còn lại, mỗi tuần một ít tiểu bang. Thứ Bảy tuần sau, các tiểu bang Kansas và Louisiana sẽ có bầu cử sơ bộ của cả hai đảng Cộng Hòa lẫn Dân Chủ, trong khi đó tiểu bang Kentucky and Maine có bầu cử sơ bộ cho đảng Cộng Hòa, và tiểu bang Nebraska có bầu cử sơ bộ cho đảng Dân Chủ. Tiểu bang Michigan, Mississipi, Hawaii và Idaho có bầu cử sơ bộ hôm 8 tháng Ba. Và các nhà quan sát chính trị sẽ để ý theo dõi cuộc bầu cử sơ bộ của hai tiểu bang Florida và Ohio hôm 15 tháng Ba, khi hai ứng cử viên Marco Rubio và John Kasich phải phấn đấu để dành đại biểu của tiểu bang nhà của mình.

Chỉ còn chưa đầy 48 tiếng nữa thôi, kỳ vọng cao mà áp lực cũng nhiều. Độc giả của tuần báo Saigon Nhỏ có hồi hộp cho ứng cử viên của mình không?

Quý vị có thắc mắc gì về cuộc bầu cử 2016 có thể gửi email về:
SAIGONNHOBIENTAP@GMAIL.COM.


(Bản đồ các tiểu bang có bầu cử sơ bộ hôm Super Tuesday)

Thanh Hà
29 tháng Hai, 2016