Super Tuesday đã qua, Super March đang ở phía trước

[Admin]

Trong tháng Hai, chúng ta đã biết được bốn kỳ sơ bộ có tính cách mở đường, thử sức của các ứng cử viên tổng thống của cả hai đảng. Tuy cuộc thử nghiệm ban đầu này chỉ có ở bốn tiểu bang đất rộng người thưa như Iowa, New Hampshire, Nevada và South Carolina, có nghĩa là còn đến cả 50 tiểu bang cùng nhượng địa cử tri chưa có ý kiến chính thức, người ta cũng đã có thể thấy ít nhiều những chiều hướng lựa chọn của người dân thuộc hai đảng. Dù sao tháng Hai cũng dẫn đến tháng Ba, và nếu chúng không hẳn có tính cách quyết định cho toàn cuộc, thì tháng vừa qua cũng đã cho chúng ta mường tượng được cuộc chơi trong tháng Ba này.

Người ta gọi thứ Ba đầu tháng này (tức cách đây chỉ vài ngày) là Super Tuesday bởi vì đó là ngày duy nhất có đông đảo tiểu bang đến thế tiến hành bầu cử sơ bộ. Không kể đến lãnh địa lắt nhắt như Samoa hay khối cử tri Dân Chủ ở nưóc ngoài cũng bỏ phiếu trong ngày này, có đến 13 tiểu bang tham gia Thứ Ba Siêu hạng này: Alabama, Alaska (Cộng Hòa đại hội đề cử), Arkansas, Colorado, Georgia, Massachusetts, Minnesota, Oklahoma, Tennessee, Texas, Vermont, Virginia và Wyoming (Cộng Hòa đại hội đề cử). Trong số những tiểu bang này, Texas, Tennessee, Georgia, Massachusetts… là những nơi được đặc biệt chú ý vì số cử tri ở những tiểu bang đông dân này vượt trội so với những nơi khác, do đó số phiếu được tính thường là nhiều hơn. Tính ra, số phiếu về bên Cộng Hòa tại những nơi tham dự Super Tuesday tương đương với nửa tổng số phiếu cần thiết để được đề cử (1.237), trong khi bên Dân Chủ vào khoảng 1/3.

Tuy nhiên, đã gọi Super Tuesday, chúng ta cũng phải công bằng với tháng Ba để gọi đó là Super March, bởi vì ngoài 13 tiểu bang nô nức trong ngày mùng một, cũng có đến cả 17 tiểu bang khác lần lượt có bầu cử sơ bộ trong tháng này. Đó là Kentucky, Louisiana, Maine (Cộng Hòa) và Nebraska ngày 5-3; Maine (Dân Chủ) và Puerto Rico ngày 6-3; Hawaii (Cộng Hòa), Idaho, Michigan và Mississippi ngày 8-3; District of Columbia ngày 12-3; Florida, Illinois, Missouri, North Carolina và Ohio ngày 15-3; Arizona, Idaho và Utah ngày 22-3, và; Alaska (Dân Chủ), Hawaii (Dân Chủ) và Washington ngày 26-3. Tính ra có đến 30 tiểu bang có sơ bộ trong tháng Ba. Tức 3/5 số tiểu bang của nước Mỹ. Dĩ nhiên 16 tiểu bang còn lại cũng quan trọng, nhất là hai tiểu bang New York và California, và theo lịch trình chính thức, đến giữa tháng Sáu mới hết vòng sơ bộ. Tuy nhiên, thông thường, trong tháng Ba này tình hình là cực kỳ căng thẳng và quyết định, xác định sớm ai sẽ đăng quang trong đại hội của hai đảng trong tháng Bảy. Bởi vậy, thứ Ba 1 tháng Ba quan trọng, và tháng Ba cũng quan trọng không kém. Được ăn cả, ngã về không, chính là trong tháng này. Và do đó, cử tri hay người dân thông thường chỉ bận tâm theo dõi trong tháng này. Những tháng sau có thể xem tất cả như “fait accompli.”

Super Tuesday và Super March quan trọng như thế, đối với các ứng cử viên cũng như đối với cử tri, thế nhưng đặc biệt năm nay, hai cái super này còn có tính cách sống còn, không chỉ với ứng cử viên cũng như đối với cử tri, mà còn đối với đất nước, với xã hội, với chính trị nước Mỹ, cho nên chúng ta có thể dễ dàng thấy và hiểu sự nôn nao, nóng nảy, bồn chồn của giới chính trị, của giới truyền thông đại chúng và trong người dân vào lúc này. Người ta đứng ngồi không yên, dĩ nhiên chỉ nói về những người trong cuộc và hiểu chuyện, tức những người quan tâm đến chuyện bảo trì đất nước của mình thay vì có thái độ di dân bàng quan, là vì nói chung, người ta nhìn đến kết quả những kỳ sơ bộ trong tháng Hai, rồi ngay cả kết quả nói chung của Super Tuesday vừa rồi, cái tâm trạng giận dữ và tuyệt vọng của người dân mà người ta lâu nay vẫn nói, hình như vẫn còn đó, có thể chỉ khác ở mặt đối tượng của “the winter of our discontent” (hãy xem như chúng ta vẫn đang còn ở trong mùa Đông, mùa Đông bất toại của chúng ta mặc dù “mùa Xuân chớm nở đêm qua”, vào ngày người ta nô nức đến với Super Tuesday). Về bên đảng Cộng Hòa, ý đảng lòng dân đã không là một, đảng thì muốn có một nhân vật chính thống, dân lại chọn một người ngoài luồng, và nay đảng đang đứng trước một sự phân hóa nội bộ hiếm hoi, nếu không nói chưa từng có. Trong khi đó, tình hình bên đảng Dân Chủ có khác. Sự phân hóa nằm ngay ở trong lòng dân. Đảng thì lúng túng, bởi vì cảm thấy cũng chia sẻ được sự bất an nơi đông đảo cử tri, một sự bất an rất phức tạp, bởi vì trong hai ứng cử viên của đảng, ai cũng dư khả năng làm cho ngưòi dân bất an, tuy đặc tính bất an khác nhau trong mỗi trường hợp.

Hãy nói về chuyện đảng Cộng Hòa trước. Do sự mất niềm tin đến mức phẫn nộ đối với giới chính trị chính lưu như các thượng nghị sĩ, dân biểu, thống đốc tiểu bang… cử tri Cộng Hòa đã cố tình “làm cho bõ ghét,” tín nhiệm một người ngoài luồng là ông tỷ phú chuyên ngành đầu tư địa ốc là Donald Trump, tin vào những lời ông ta nói sẽ làm cho chính phủ “tái hoạt động hữu hiệu” và làm cho nước Mỹ “vĩ đại trở lại” (to be great again!), mặc dù càng ngày ông ta càng nói nhăng nói cuội, lộ rõ tất cả những gì bất ưng nhất nơi một nhà chính trị cơ hội cực đoan. Bởi vì sự phẫn nộ, sợ hãi và tuyệt vọng của người dân thường trong đảng Cộng Hòa, mà người ta chạy theo ông, có lẽ giống như loạn Thái Bình Thiên Quốc của Hồng Tú Toàn bên Tàu thời nhà Thanh. Một sự tín nhiệm có tinh cách như phá hoại, tín nhiệm đến mức cái gì nơi ông người ta cũng xí xóa (khi thương trái ấu cũng tròn chăng), và đánh rớt hàng loạt ứng cử viên chính thống trong hệ “tổ chức” (establishment) của đảng. Làm sao có thể ngờ được ngay cả ông Jeb Bush mà còn phải rút lui. Những ông Mike Huckabee, Rick Santorum, Chris Christie… cũng rụng như sung. Những ông này mà còn phải rút lui thì trong đảng còn ai để tìm cách kéo ông Donald Trump xuống.

Vấn đề là đảng Cộng Hòa đang đứng trước một cuộc nội chiến, một cuộc khủng hoảng nội bộ trầm trọng cho dù chưa mở ra Hội Nghị Diên Hồng để cho người ta hô lớn “Toàn dân nghe chăng, Sơn hà nguy biến”. Một số lớn cho rằng bất cứ mọi giá phải tìm cách kéo ông Trump xuống để đưa một nhân vật chính thống đàng hoàng lên để giữ gìn mày mặt cho đảng. Một người có đầu tóc “ít nghệ sĩ” hơn, cái miệng “chính qui” hơn. Quả thật từ thuở nào đến giờ, có nhân vật nào được đảng đề cử lại “chẳng ra làm sao cả” như ông Trump? Nhưng một số người khác cùng trong đảng lại cho rằng mình thực tế hơn, họ nói rằng hiện nay đảng ta thực sự chẳng còn ai, cho nên thái độ rẻ rúng đối với ông Trump chỉ làm cho tình hình thêm bế tắc. Nay đã đến lúc phải “làm hòa” với ông Trump, hay ít nhất phải trung lập.

A divided house cannot stand. Tu thân không xong, tề gia rối bời, làm sao “trị quốc, bình thiên hạ” được. Đảng Dân Chủ còn đánh không lại, nói chi đến tham vọng mở ra một thời “phục hưng” của đảng Cộng Hòa, tam quyền tuy phân lập nhưng gom lại vào một tay của đảng? Ông Trump đã thắng ba trong bốn cuộc sơ bộ vào tháng Hai, và trong ngày Super Tuesday, theo những ước tính ban đầu, nhìn chung ông vẫn giành được những thắng lợi vượt trội so với đối thủ số một là Thượng Nghị Sĩ Marco Rubio, niềm hy vọng duy nhất lãnh đạo đảng Cộng Hòa còn bám víu trong tuyệt vọng. Dĩ nhiên, từ giữa tháng Hai, người ta đã đặt ra những câu hỏi: còn có cách nào đánh bại ông Trump được chăng. Người ta đã nói xấu ông Trump đủ cách, hay đúng hơn là “vạch mặt” ông, chẳng hạn như những vụ tai tiếng về hồ sơ khai thuế phải “audit” (kiểm toán) hàng năm của ông mà ông không chịu công bố; quan hệ của ông với các nhóm “white supremacists” chuyên bức hại người da đen như Ku-Klux-Klan (Chính cha ông vào năm 1927 từng bị cơ quan FBI bắt vì dính líu với tổ chức này); trường “Đại học Trump” là trường dởm, không có thầy, không có lóp, chỉ nhằm móc túi những cán bộ đảng viên cao cấp của Trung Quốc và Hà Nội muốn có bằng để lộng trong văn phòng nhưng học không vô… Các chính khách nước ngoài cũng xúm vào miệt thị ông Trump. Nhưng phải chăng đã quá trễ. Hay còn cần thì giờ hơn nữa trong cả tháng Ba Super March này.

Vấn đề chính là đảng Cộng Hòa có một lá bài quá yếu, chẳng thể gọi là con bài tẩy. Ông Rubio từng đóng vai một người thế hệ trẻ như ông Obama, bắt chước chiêu bài chỉ hướng đến tương lai “xây dựng lại nước Mỹ,” và nhằm vào đảng Dân Chủ để phê phán, để tôn mình lên, nhưng nay ông lại cũng lăn xả hàng tôm hàng cá với ông Trump (ông bảo ông Trump “đái trong quần” vì sợ, ông Trump nếu không có tiền thừa kế của gia đình thì nay cũng đang đứng ngoài đường bán đồng hồ giả của Tàu để kiếm sống), tư cách không thể so sánh được với những người trước ông như các ông Bush, hay ông Robert Dole ra tranh cử năm 1996 hay ông John McCain (2008) hay ông Mitt Romney (2012). Ông hay kể lể mẹ của ông từ Cuba qua Mỹ phải đi làm công ở bệnh viện, nhưng sự thực thì cả nhà của ông sống nhờ một ông anh rể chuyên nghề buôn bán sĩ ma túy, ông hoc hành được cũng nhờ nguồn này; ông thì chuyên bỏ họp và không bỏ phiếu, đạo luật di dân của ông thì chính ông cũng chối bỏ. Ông lại có thành tích về chuyên dùng thẻ tín dụng của đảng cấp vào việc nhà. Và không đủ kiên nhẫn để giữ sự trung tín với ông Jeb Bush là người từng nâng đỡ ông.

Super Tuesday đã qua. Hãy xem trong cả Super March, người ta còn có cách gì đề kéo ông Trump xuống. Chắc chắn các nhà tài trợ như hai anh em nhà ông Koch phải vào cuộc, và ông Trump phải tung ra nhiều tiền hơn để chơi lại! Bởi vậy mà người ta nói chính trị ngày nay chỉ có tiền là thắng! Đừng trách ông bà Clinton!

Câu chuyện bên đảng Dân Chủ phức tạp một cách đơn giản hơn. Cử tri Dân Chủ đang chia ra làm hai phe: một bên ủng hộ bà Clinton, một bên sắp hàng sau lưng Thượng Nghị Sĩ Bernie Sanders. Bên nào cũng có lý “vững chắc”. Phía ủng hộ Hillary Clinton thường lý luận đơn giản: bà trẻ hơn đến 5 tuổi, có kinh nghiệm chính quyền hơn, đưòng lối theo ông Obama “ôn hòa” hơn, có nhiều cơ may thắng cử, được sự ủng hộ của người da đen và người Latino, và nếu đắc cử bà sẽ là nữ tổng thống đầu tiên của nước Mỹ, trong khi ông Sanders già quá, chưa biết có bệnh gì của người già trong người vì có cũng không nói ra, và ông đi theo đường lối dân chủ chủ nghĩa xã hội, vừa khó hiểu đối với người bình thường, vừa phiêu lưu cho đất nước, vừa khó thắng cử cho ông. Phía ông Sanders, người ta nói ông là người trung thực, dứt khoát không chơi với Wall Street (kẻ thù nhân loại ?) chủ trương đứng về phía người nghèo như Robin Hood trong rừng Sherwood, có những đường lối y tế, giáo dục phù hợp với quyền lợi đa số giới trung lưu và lao động và gây khốn đốn đáng đời cho lớp 1%, trong khi bà Clinton ai mà tin được, ông Clinton ngày càng thiếu tư cách… Lãnh đạo đảng đúng là lúng túng vì chẳng bịt miệng được ai. Sự phân hóa này còn nguy hiểm hơn cuộc nội chiến bên đảng Cộng Hòa, vì là phân hóa nơi người dân.

Bình thường thì có thể tin rằng ông Sanders yếu thế, như kết quả Super Tuesday cho thấy. Nhưng bất trắc còn đang ở trước mặt bà Clinton. Thứ nhất, thắng lợi của bà một phần lớn là ở nơi người da đen, người Hispanic, không phải là nơi người da trắng, trong khi số cử tri ủng hộ ông Sanders, giới trẻ, phụ nữ, trí thức da trắng…có nhiều hơn ở những tiểu bang còn lại trong tháng Ba. Chúng ta nên để ý rằng giới chính trị và trí thức lão luyện của Dân Chủ có thái độ khá im lặng, không nồng nhiệt với cựu Tổng thống Clinton như người ta tưởng. Thứ nhì, ông Achilles chỉ có một gót chân tuy khéo che dấu mà chết ở thành Troy. Còn bà Clinton, gót chân của bà lộ liễu quá: từ cái tánh và cách ăn nói của bà, đến những chuyện email và những bài nói chuyện “đóng cửa” với các công ty tài chánh ngân hàng và bảo hiểm y tế… Tranh cử tay đôi với ứng cử viên Cộng Hòa, bà vừa dễ thắng hơn nhưng vừa khó đỡ hơn ông Sanders. Nếu chẳng may bà ngã, là chuyện có thể xảy ra ở ngưòi già đi đứng lụm cụm, ai đây sẽ nâng bà dậy và thay thế bà cho kịp. Chắc chắn ông Phó Tổng thống Joe Biden chưa hề có một lời ưu ái với bà!

Super Tuesday bởi vậy đã qua, nhưng đúng là Super March đang còn ở phia trước cho người ta phải dùng đến Tylenol Extra Strength 500mg!

HOÀNG NGỌC NGUYÊN